ስእለ
Jan 24, 2020 2:40 PM
148.184.174.61
ኣብ ስርዓተ-ትምህርቲ ኤርትራ 'ቁጽሪ ብትግርኛ ክመሃር' ኣለዎ ዝብል ሓሳብ ዘንቀለ ኤርትራዊ ምሁር 18 ጥሪ 2020
Image copyright YONATAN SOLOMON ኣቶ ዮናታን ሰለሙን ኣብ ሓደ ምሃሪ ክፍሊ Image caption ኣብ ኮለጅ ማይነፍሒ ብዛዕባ'ቲ ሓሳብ ሰሚናር ኣካይዱ ከም ዝነበረ ኣቶ ዮናታን ገሊጹ ሕሳብ (ቁጽሪ) ማለት እውን Mathematics ሓደ ካብ ዓበይቲ ዓውድታት ትምህርቲ ኮይኑ፡ ብዛዕባ ቁጽሪ፡ ዓቐን፡ ቅርጺ፡ ስፍሓትን ለውጥን ዝኣመሰሉ ይመራመር።
እዚ ዓይነት ትምህርቲ ኣብ ኤርትራ ከምቶም ካልኦት ዓውድታት፡ ካብ ማእከላይ ደረጃ ንላዕሊ ብቋንቋ እንግሊዘኛ እዩ ዝወሃብ።
ኤርትራዊ ምሁር እቲ ዓውዲ ዮናታን ሰለሙን ግና፡ ኣብ ኤርትራ ቁጽሪ ብትግርኛ ክመሃር ከም ዝኽእል ብምግላጽ ነዚ ዝሕግዝ መምሃሪ መጻሕፍቲ የዳልው ኣሎ።
ስለምንታይ ብትግርኛ ክወሃብ ኣለዎ ዝብል ሓሳብ ከም ዘለዎ ንቢቢሲ ኣብ ዝሃቦ መግለጺ፡ "ዝኾነ ነገር ትምህርቲ ዝሓቖፈ፡ እንተድኣ ተረዲእካ ሓሳቡ፡ ኣመሃህርኡን ኣበጋግስኡን እንተድኣ ፈሊጥካዮ፤ ብናይ ኣዴኻ ቋንቋ ዘይትመሃረሉ ምኽንያት የለን ብዝብል ሓሳብ እየ ተበጊሰ።
"ምኽንያቱ ሒሳብ ካብ ምንታይ ይምንጩ፡ ካብ ምንታይ ይጅምር፡ ብኸመይ ከ ክመሃር ኣለዎ? እቲ ቀንዲ መሰረቱ እንተተረዲእኻ፤ ብናይ ኣዴኻ ቋንቋ'ውን ጌርካ ኩሉ ክትገልጾ ትኽእል ኢኻ፤ እዚ ድማ ዝሓሸ መረዳእታ ክህልወካ ሓጋዚ ይኸውን ብዝብል እየ ጀሚረዮ" ይብል።
ኣብ ኤርትራ ካብ 6ይ ክፍሊ ንላዕሊ መምሃሪ ቋንቋ እንግሊዝኛ እዩ። ብዘይካ'ዚ ትግርኛ ኣብ ኤርትራን ኣብ ኢትዮጵያን ጥራይ ዝዝውተር ቋንቋ እዩ።
ቅርጽታት ቁጽሪ
ሓደ ተማሃራይ ቁጽሪ ብትግርኛ ተማሂሩ፡ ተመሪቑ፡ ኣብ ካልእ ዓለም ክሰርሓሉ ይኽእል'ዶ ዝብል ሕቶ ክለዓል ባህርያዊ እዩ። ዮናታን ግና እዚ ዕንቅፋት ኣይኸውንን ዝብል ርእይቶ እዩ ዘለዎ። "ሕሳብ - ቁጽሪ ኣድማሳዊ ቋንቋ እዩ። እዚ ማለት ኩሉ ነገር ኣብ ዓለም ዝስራሕ ዘበለ፡ ብዓቐን እዩ ዝስራሕ ከይዓቀንካ ዝስራሕ የለን። ሕጂ ብኸመይ ትምህሮ እዩ እቲ ጉዳይ። "ኣብ ኣሜሪካ ምጻእ ኣብ ኤርትራ ምጻእ፡ ከይዓቀንካ ዝስራሕ ስለዘየለ፤ መምርሒ ተኸቲልካ ስለትሰርሖ፤ ብቋንቋ ትግርኛ ምሃሮ ብእንግሊዝኛ እቲ ኣሰራርሓ ሓደ እዩ።" ይብል ዮናታን።
ኣቶ ዮናታን፡ ዛጊት ብመጽሓፍ ደረጃ ዘይተሓትመ ንታሪኽን ኣመዓባብላን ቁጽሪ ዝገልጽ ሰነዳት ኣዳልዩ ከም ዘሎን፡ ነቲ ንነዊሕ ዓመታት ክሓስበሉ ዝጸንሐ ትምኒቱ ኣብ ግብሪ ክውዕል'ዩ ዝትስፎ።
"ድሕሪኡ ከኣ ንሕና'ኸ ብኣተሓሳስባና እንታይ ክነፍርይ ንኽእል? እንታይ ክንሰርሕ ንኽእል እንታይ ክንምህዝ ንኽእል? በቲ ናይ ገዛእ ርእስና ምስትውዓል'ውን፡ ምስ ናትና ዝኸይድ ኣተሓሳስባ'ውን ሓድሽ ነገር ሰሪሕና፡ ንዓለም ክነፍርይ ክነበርክት ንኽእል ኢና ብዝብል እዩ።
"ስለዚ እቲ ቀንዲ ዘድልየካ ምርዳእ እዩ። እንተፈሊጥካዮ ብዝኾነ ቋንቋ ክትምህሮ ስለ ትኽእል፡ ወላ ሓንቲ ጸገምን ሽግርን ኣየምጽኣልካን እዩ። እኳ ደኣ ዝያዳ የበርትዓካን የጉርሓካን ንዓኻ፤ ኣብ መጨረስታ ድማ ድላይካ ምህዞታት ናትካ ክትምህዝ ትኽእል" ድማ ይብል።
ይኹን'ምበር እቲ ሓሳብ ኣብ ግብሪ ክውዕል እንተኾይኑ፡ ቋንቋ ትርግርኛ ጥራይ ምምራጹ፡ ንባዕሉ ፖለቲካዊ መዘዝ ዘስዕብ'ዩ።
ኣብ ኤርትራ፡ ቋንቋ መሳርሒ ጥራይ ዘይኮነ፡ ምስ መንነት ዝተኣሳሰር ፖለቲካዊ ትርጉም ዘለዎ'ዩ። ቋንቋ ትግርኛ ጥራይ ምጥቃም ነቲ ከም ካልኣይ ወግዓዊ ንቋንቋ ዘገልግል ዓረብ ይኹን፡ ንተዛረብቲ ካልኦት ቋንቋታት ከግልል ስለዝኽእል።
ንሱ'ውን ከይኮነ ኣይተርፍን፡ ካብ ማእከላይ ክሳብ ላዕለዎት ትካላት ትምህርቲ እግሊዝኛ እቲ እንኮ መምሃሪ ኮይኑ ከገልግል ዝተወሰነሉ ምኽንያት።
ዮናታን ቅድሚ ሒደት መዓልትታት ናብ ኤርትራ ኣብ ዝገሸሉ፡ ኣብ ኢንስቲትዩት ቴክኖሎጂ ኤርትራ፡ ቁጽሪ፡ ናይ ምምሃር ዕድል ረኺቡ ነይሩ።
ነቲ ዘንቀሎ ሓሳብን እማመን ንሰብ-መዚ ትምህርቲ ኣካፊልዎም እንተኾይኑ ምስ ተሓተተ ድማ፡ ኣፈናዊ ርክብ ከም ዝገበረን፡ ይኹን'ምበር ብሕጂ ዓቲቡ ነቲ እማመ ከቕርቦ መደብ ከም ዘለዎ ገሊጹ።
ሰንፈላል ሂወት ዕረ መረረት ጋም ማን ትማሊ ዘይብሉ ዕብየት ነበረ ኰይኑ ብመስዋእትነት ጸልማት በሪሁ ወጋሕታ ኮይኑ ሳላ ጽኑዓት ሓየት ጀጋኑ ነብሶም ረሲዖም ኤረይ ዝበሉ ነቲ ከዳሚ ዘይፈልጥ ሰናይ ጽጉም ኣእምሮ ዘይጥዑይ ሕዋይ ምስ ኢደ እግሩ ገረሞ ቆራይ
ሪኢኹም ዶ ርግቢ-ሰላም ኖርወይ ሰባር ግለግለ እግራ ጠለይ-ጠለይ ሓባል ሓደ ዓይና ነውራም ግብረ-እከይ ስዉር ዕላማኣ ጥቕመይ ሓልወለይ ኣድልዎ እንዳሓብሓብካስ ኖቤል ዘክሩለይ ኖቤል ሚዛኑ ፈዂሱ ዕላማ መንፈሱ ኣድልዎ ኣንጊሱ ፖለቲካ ርእሱ
ኣካ ሪኢናያ "ርግቢ ሰላም" ነርወይ ሰባር ግለግለ እግራ ጠለይ-ጠለይ ሓባል ሓደ ዓይና ነውራም ግብረ-እከይ ኣድልዎ እንዳሓብሓበትስ "ኖቤል" ዘክሩለይ?
ጭፍራ ወያነ ንእሽቶ ጒጂለ መይቱ ዘይተቐብረ ኣብ ማእከል መቐለ ይስሓግ እንሀለ ካብ ስልጣን ተኣልዩ ሽኲሽኳ ተጨውዩ ዓዊኑ ጃጅዩ የህተፍትፍ ንበይኑ ንውራም ገበነኛ ዘይብሉ ሕልና ኣድሕኑኒ ይብለና ኮፍ ኢሉ ኣብ መሬትና ዘሚቱ ህዝብና ገበን እዚ ጭፍራ ኣብ ልዕሊ ኤርትራ የብሉን መዘና መጽሓፍ "መኸተ" ኣምብቡ ክትፈልጡ ዝርዝሩ
እንቃቆሖ ኮይኑ ያኢ ተተካሲ ቦምባ ዝትኮስ ዝፍንጀር ተሓዊሱ ምስ ጸባ ህግደፍ ለወስቲ ቢሑቅ ግደፉባ ኣብዘይ ዓድኩም ምንፋሕ ጥሩምባ ምልዋስ ንምልዋሱ ሰንክትዎ ቡሖቅ ኣብፎቆዶ ኣይትድፍእዎ ዝብላዕ ስ ኢኑ ከሎ ጸቢብዎ እንተ ክኢልኩም ንዓዲ ዘይትልእክዎ ነቂሉ ኢዩ ይኣክል ዝብል ዘሎ ይፍለጥ ዘይሰምዐ ሰብ እንተሎ ብ ቀቢጸ ቃጻ ፍጹም ዘይንዕሎ ደጊም የለን ንድምጽና ዝክውሎ ኩልና ሓቢርና እንተ ነቂልና ብድሆ ንምልኪ እንተ በዲህና ከይንፈርሕና ዶ ሕጂ ጃጂና ነይ ንምለስ ኣብ ከብዲ ኣዴና
ከም ሙሴ መሪሑ ንጸልማትና ኣብሪሁ ወስ ዝብላ ነዛ ባሕሪ ክትኮነና ኢሉ መሳገሪ መሳገሪ ዘይኮነት መህደሚ ትመልስ ደኣ ን ዓድና ሎሚ ኣየወ ተንረክብ ዓድና ዘእቱ ዝገላግለና ካብቶም ሸፋቱ ከበስራና ኣዕዋፍ ሰማይ ከምዝኣከሎ ህዝቢ ምድማይ ሃገርና ኣቅሲኑ ኣታሃዳዲኡ ህጻን ክማሙቅ ምስ ኣዲኡ መንእሰይ ከድህብ ኣብትምርቱ ክገላገል ካብ ጊላነት መራሕቱ ሓረስታይ ክሓፍስ ምህርቱ ብዘይ ተጽዕኖ ክወፍር ክኣቱ ደቀንስትዮ ውን ከይድፈራ ተከቢረን ብነጻነት ክመሃራ ሰራሕተኛ ቲ ሓኮተ ከምቀደሙ ወፊሩ ክኣቱ ድራር ተሰኪሙ ቀሺ ምስ ሻክና ኣስላም ዎ ክስታና ኩለን ሃይማኖት ዓድና ከምድላየብን ንክኮና ነቲ እሱር ውን እንተኮነ ብዘይ ፍርዲ ዝተኮነነ መዋጽኦ ዝፈጥር ሕጂ ተዝፍጠር በትሪ ሙሴ ዝዓተረ ኣሎ ባ ተዝውረ ህዝቢ ምተበሰረ ኩሉ ምተሰራሰረ
ታቱላ ለያቡ ዘይኮነ ኣይተዘንቱ ዓዲ ዘየእቱ ንቓሕ ተበራበር ኣብ ትማሊ ኣይትንበር ኣብ ምዕባለ እመን ኣብ ጽልኢ ቅርሕንቲ ንድሕሪት ጎታቲ ኣይትንበር ክትበኪ ስዓቦ 'ቲ ከኾብ ብንቕሓት ብመደብ ንናይ ሓባር ዕብየት
ኣንባቢ ዘርዳእ ኣብዲ ወዲ ኣድጊ ዘራጊቶ ዘይብሉ እንዶ መሳርሒ ጸላኢ ፋሓሲ ጽልኢ መደናገሪ ዘረባ ቁጥሚ ሌባ
ኣንባቢ ዘይርዳእ ኣብዲ ወዲ ኣድጊ ዘራጊቶ ዘይብሉ እንዶ መሳርሒ ጸላኢ ፋሓስ ጽልኢ መደናገሪ ዘረባ ቁጥሚ ሌባ
ኣይትህደሙ በዓል ስእለ ኣይትከወሉ ኣብ ሕብእ ዘለ ኢሎሞ ብእዝኑ ይልለ ክህደን ዝውዕል ማንቲለ ኣያኩም ሎምስ ፈንፊንኩም ዓሰርተ መልሓስ ኣዛሪብኩም ዘገርም ዘይምሕፋርኩም ካን ከም ማኪና ክጠዋውየኩም ቀደም ነጊርና ተዛሪብና ኣናፍራ ቆቃሕ ዝፈለጥና ዋላ ትንፈር ጤል ክትብሉና ከይተከሽሐ ኣልቦ ሕልና ማዕበል ምስ ነቀለ ኩሉ ምስ ኣስተብሃለ ዳስ ህግደፍ ምስ ዛሕተለ ይኣክል ኣብ ዓዲ ደበክ በለ ደጊም ፍርዲ ቀሪባ ቤት ማሕዩር ክዛረባ ጉድ ክወጽእ ሓቂ ክህባ ወዲ ከበደ ደም ዘንጠባ ሚኪኤል ይስሓቅ ዝደረባ ኣሲሩ ንኩላ ዘዛረባ ብግፍዒ ህዝበይ ዘረብረባ መህደሚ የለን ምስመጹ እንዳባ ፍርዲ ሓቂ ምስመጸት ብ ኢሰያስ ዝተጛዕጸጸት ብፍሊፖስ ዝመጸጸት ብጨካናት ዝ ተቃበጸት ፍትሒ ቀሪባ ኣላ ደጊም ይኣክል ኣብኩሉ ክልሕም ንሓዋሩ ከተብለኩም ህልም ህግደፍ ቀንጢጥና ኤረና ክንስልም
Many thanks Yonatan for your list of trees. I am sure they will be useful for every Eritrean who wants to green our country.
ኣይበልናን ዶ ዲዩ ዘለ ንቅሎ ተጀሚሩ ን መቀለ ጎብየ ብምንታይ ይልለ ብዝሕታለ እግሪ ዝሰንከለ ናፊቁ ሎምስ ዓደቦታቱ ንነዊሕ ክሕሱ ሃውቲቱ ከደናግር ነቶም መቃልስቱ ይራገም ነበረ ይሕሱ የዘንቱ ደጊም ኣከለ ክከይድ ደለ ሸውዓተ ልቡ ሕጂ ገንፈለ ኣዝማዱ ክስዕም ጸውዑኒ በለ ብወኪኩ ጌሩ ሰለይ ክብለ ንደቀባት ኤረ ኣህጢሙ ንንጹሃት ኣሲሩ ኣህዲሙ ንሃገርና ኩላ ኣባዲሙ ጨካን'ዩ ታ ዚ ሓክሊ ድሙ ኣይበልናን ዲና ብቀደሙ ከየውሓሰ ዶብ ዓድና ቀያሕቲ ከምዘይሃብና ረጊጹ መቃብር ስውኣትና ዓደቦ ሃሲሱ ከሕብረና እነሆ ይብገስ ክዋገየልና ትግራይ ትግሪኚ ሽም ክበና
ወያነ ጭፍራ ክፉእ መጋብራ ዘይትሓፍር ፌራ እንታይ'ያ ትብል ዘላ? "ኣዝማድ ኣሕዋት ኢና ኣግኣዝያን ኩልና" ወዳጀ ኣሽካዕላል ፖለቲካዊ ቁማር! ንብረትና ዘሚታ መሬትና ጎቢጣ ንሕጊ ረጊጻ መንእሰይ ኣጽኒታስ... ኣሕዋት ኣዝማድ ኢና? መስደመም! ዘይትምዕብል ጭፍራ ጥልመት ሕላገታ ክልተ መልሓሳ ናይ ትግራይ ኣበሳ ክትጽይቕ ዝሰልጣ ዘየብላ ጣቋ
Having said all that, I forgot to add my congratulations to Prime Minister Abiy. Not that he would read this message, but to acknowledge and express that as long as he is committed to peace with Eritrea, and as long he earns our government's trust and continues to work with him, I wish him success! I hope he succeeds in taming his country for the sake of all the people of the Horn of Africa. The challenges this region in particular and the continent of Africa in particular will be facing in extracting itself from poverty to the assert its dignity and equal standing among the people of the world is immense. Only the Weyane and their collaborating groups, be it Eritreans or Ethiopians fail to understand that!
Many comments and questions have arisen regarding PM Abiy Ahmed's award of the Nobel Peace Prize. Perhaps the most important came from those who asked, "The peace agreement between Eritrea and Ethiopia is a significant move, but it takes two to make peace and the relevant organization should have included our president! In fact it is Eritrea that extended its openness to peace by abiding by the treaty it has signed!'
That is absolutely TRUE! However, for the West, who have been denigrating President Isaias Afworki and along with him the whole nation for over 20 years, to the extent of effecting a regime change, to award him one of their most coveted prizes would have been extremely self-contradictory. It would have been tantamount to admitting their organization is contemptible and irrelevant. Would they do that? Absolutely not!
Fortunately for Eritrea, PIA does what he does for the principle of it and primarily for the benefit of his people. Not for recognition by the West nor anyone else. His unrelenting stand and efforts to elevate the region to cooperation and mutually beneficial advancement of the welfare of the Horn of Africa region's population makes him a statesman among everyone who is well informed. I personally wish him success in this endeavor for the region's sake.
The other question/comment goes like this: "PM Abiy is being awarded for doing what he is supposed to do. He doesn't deserve to be awarded." Some even have asked why Ethiopia and its leader should be rewarded for holding the region hostage for 20 years?
PM Abiy made a courageous decision by deciding to do the right thing. In a country where spoiled TPLF warlords have been cuddled and pampered by the West like babies, where as a consequence of the complacence of the West they have been able to pursue their creation of chaos for the sake of the realization of Abay Tigray, Abiy was a dream-buster! One can see that by how much their almost viral presence on the internet where they dish out countless of childish nonsense. The TPLF is still bent on creating havoc in the region! Their handy work will continue to manifest itself for decades to come.
Talking about pampering, remember when a British diplomat said that they begged them to leave Badime for they would build them another Badime? Unbelievable, isn't it?
ተጣዒሰ! ካብ ኣስመራ መቐለ ነፊጸ መሲሉኒ ደገ ኣፈፌቱ ኣውሮጳ ኣመሪካ ብሽዓ ዘአቱ ተረኣኹስ ረቂቕ ተንኮላቱ መሽጎራጒር ሂወትካ ዘስሕቱ ተስፋ-ኣልቦ ኮለል እትዋቱ ብወረ ብሓሶት ተናዊጸ ሸፊጡኒ 'ቲ ቅድም ዝኸደ "ተመዝጊበ" ኢሉኒ ዝጭበጥ ከይሓዘ ተንኮል ናይ ወየንቲ ከይፈልጠ መንእሰይ ኤርትራ ትማሊ ዘጽነተ ሓዲግ-መዲግ ካብ ኩሉ ዘትረፈ
ናብ ኣፍሪቃውያን መራሕቲ ትግደሱ ብሃገር ብህዝቢ፣ ምጥልላፍ የብቅዕ ምትሕንኳል ጸረ-ምዕባለ ድኽነት ምፍቃር መፍቶ ጒሒላ ዓይንኻ ምንቋር ዝሓበራ ጣንጡ ኣርቃይ የጸምብዓ ኢሂን-ሚሂን ይንገስ ንናይ ሓባር ረብሓ ድኽነት ከብቅዕ ክቕረፍ ብሽዓ ንውሽጢ ጠምቱ ንህዝብኹም ንጐረቤት ዝነብር ጥቓኹም ብቐረባ ዝሰምዕ ድምጽኹም ተኻፋሊ ሽግርኩም ራህዋኹም ካብ ሩሑቕ ዘመድ ቀረባ ጐረቤት ለባም ምስላ ኣማቲ ዕብየት ኣቕልቡሉ ከም ኤረይ ሓየት ብሓደ ስርሑ ንኹሉ ርውየት 'ቲ ሕሉፍ ጌጋ ይኹንኩም ሰነድ
ስሓቕ! እወ ክርትም ኢልካ ስሓቕ! ፍሽኽ በል ብዂርዓት 'ቲ ጽንዓትካ ሓጽን ልዓት 'ቲ ብልሕኻ ናይ ሙዑታት ሰባር ሕቖ ከም መንድዓት ካዕካዕ በል ተሓጐስ ዝለል ግዜኻ'ዩ ጎብለል ትንዕ ኢሎም ክሃርሙኻ ተሻሪኾም ክስዕሩኻ ተመንዮም ከልሙሱኻ ግና ሲዒርካዮም ብስሬኻ ብጽንዓትካ ምስ ህዝብኻ ሃዶሽ ኢሉ ዕርዲ ጥፍኣት ዕርዲ ሓሶት ናይ ከዳዓት ናይ ከደምቲ ዘይዉሩዙያት ቀቢርካዮም ንሓዋሩ ዝተረፉ ክመሃሩ ኣብ ቀጻሊ ወስ ከይብሉ
